انسان در محضر خدا است؛ زیرا همه هستی در محضر اوست و هیچ چیز از او مخفی و نهان نیست و خداوند به سر و اخفی آگاهی دارد و حتی نسبت به چیزهایی که به اصطلاح جزو ضمیر ناخودآگاه انسان است نه اطلاع و آگاهی و علم دارد. خداوند به انسان ها هشدار داده و می فرماید: أَلَمْ یَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ وَأَنَّ اللّهَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ؛ آیا ندانسته‏اند که خدا راز آنان و نجواى ایشان را مى‏داند و خدا داناى رازهاى نهانى است؟(توبه، آیه 78)

کسی که به این مرتبه برسد که هماره خود را در برابر خداوند می بیند، به طور طبیعی در برابر عظمت الهی خشیت پیدا می کند و ترسی عالمانه جان و دلش را در بر می گیرد.

اصولا کسی که بداند کسی به ویژه شخص محترمی او را زیر نظر دارد، رفتارهای خویش را به گونه ای سامان می دهد که احترام خودش حفظ شود.

خداوند در آیه 14 سوره علق می فرماید: أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَى؛ مگر ندانسته که خدا مى‏بیند؟

هم چنین خداوند در آیه 94 سوره توبه می فرماید: وَسَیَرَى اللّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ؛ به تحقیق خداوند و پیامبرش عمل شما را می بینند و در قیامت شهادت می دهند.

در آیه 105 سوره توبه دایره بینندگان را افزایش داده و چهارده معصوم را نیز به عنوان بینندگان بیان می کند و می فرماید: وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَى اللّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ؛ و بگو: «هر کارى مى‏خواهید بکنید، چون به تحقیق خدا و پیامبرش و مؤمنان کردار شما را می نگرند و در قیامت شهادت می دهند.

وقتی انسان می بیند که خدا و پیامبر(ص) و چهارده معصوم(ع) ناظر اعمال ماست و ما و اعمال ما را می بینند حیا می کند و هر کاری را انجام نمی دهد. از این روست که در روایات آمده اگر به مقامی نرسیده اید که ببینید خداوند و معصومان(ع) اعمال شما را می بینند، دست کم بدانید که خدا و آنان می ببیند. قال جبرئیل یا رسول الله حدثنی ما الإحسان قال الإحسان أن تعمل لله کأنک تراه فإن لم یکن تراه فإنه یراک؛ جبرئیل گفت:‌ای رسول الله درباره احسان برایم سخن بگو؟ پیامبر(ص) فرمود: احسان آن است که برای خداوند کار کنی گویی که تو خدا را می‌بینی. پس اگر خدا را نمی‌بینی به راستی بدان که خداوند تو را می‌بیند. (بحارالانوار، ج 59، ص 260 و 261؛ الدرالمنثور، سیوطی، ج 1، ص 93)

البته شیخ طبرسی در مجمع البیان در ذیل معنای احسان و محسن در قرآن، به جای «تعمل» واژه «تعبد» را آورده است و می‌نویسد: روی عن النبی (ص) أنه سئل عن الاحسان فقال: أن تعبد الله کأنک تراه، فان لم تکن تراه فانه یراک؛ از پیامبر(ص) روایت شده که ایشان در پاسخ سوال از احسان فرمود: اینکه خداوند را عبادت کنی گویی او را می‌بینی. پس اگر او را نمی‌بینی به تحقیق که او تو را می‌بیند.( مجمع البیان ج 3 ص 116؛ ذیل آیه 113 سوره نساء؛ بحارالانوار، ج 70، ص 219)